24-Feb-2017

De spanning tussen verbinding en autonomie

een uitdaging tot groei

Een van de meest lastige dingen in een intieme relatie is de spanning tussen ons verlangen naar verbinding en ons verlangen naar autonomie, tussen avontuur en veiligheid. Heel veel van wat er mis kan gaan in een relatie is op die spanning terug te voeren. Dan denken we dat er iets in de relatie niet deugt, terwijl de eigenlijke oorzaak is dat we (nog) niet in het reine zijn met de spanning binnen onszelf.

Als die spanning er is wil dat overigens helemaal niet zeggen dat er iets mis is met de relatie. Het is eerder omgekeerd juist als die spanning er niet lijkt te zijn, is er waarschijnlijk iets fout.

Ik heb het al eerder gehad over de irritatie die de wisecrack "je moet vooral van jezelf leren houden" in mij oproept, omdat ik er vaak een soort impliciete boodschap in hoor van "als je niet van jezelf kunt houden dan kun je ook geen goede relatie hebben".
Ik ben geneigd dat helemaal om te draaien: Relaties zijn bij uitstek een hogeschool in de kunst van het "van jezelf leren houden".
Omdat in relaties het verlangen naar verbinding zo’n ontzettend belangrijke rol speelt wordt de spanning tussen autonomie en verbinding daarin juist heel sterk voelbaar, vaak op het ondraaglijke af. En omdat we zoveel waarde aan de relatie hechten is er ook een heel sterke motivatie om er iets aan te doen. En er is een uitweg, de twee uiterste zijn met elkaar te verzoenen. En die uitweg is: meer van jezelf leren houden..

Toen (ongeveer 15 jaar geleden) mijn huwelijk ontbonden werd was er natuurlijk veel pijn en verdriet, maar het allerbelangrijkste was dat ik het gevoel had dat ik eindelijk mezelf weer eens recht in de ogen kon kijken. Gedurende mijn huwelijk was ik zover van mezelf afgedwaald. Dat wilde ik nooit meer meemaken, En het gevaar om jezelf kwijt te raken in een relatie is ook heel groot.

Het is zo gemakkelijk en verleidelijk om, om wille van de lieve vrede, jezelf te corrumperen in een intieme relatie. We vinden onze relatie een zo kostbaar goed, dat we die niet in de waagschaal willen stellen, en daardoor zijn we in eerste instantie geneigd consessies te doen.

Met een concessie die voortkomt uit grootmoedigheid van hart is niets mis, maar als de concessie voortkomt uit angst, angst de ander te verliezen, ja dan... ik wil niet zeggen dat je dan de eerste stap naar de hel hebt gezet, want het leven is geduldig en biedt voor hen die echt willen altijd weer nieuwe kansen.
Maar je hebt dan wel een kans op een moment van echte volwassen intimiteit gemist, omdat je daar een kwetsbaar stukje van jezelf niet hebt durven laten zien. Je hebt een kans gemist om een beetje meer van jezelf te gaan houden. Je hebt een stap gezet naar verstarring van je relatie; een stap naar het opbouwen van irritatie. Als je op die manier doorgaat beperk je het interactierepertoire binnen je relatie steeds verder, sluipt de sleur in je relatie, ontstaan er onoplosbare kibbelpartijen en seksuele desinteresse en raak je in wezen steeds verder van elkaar vervreemd.

Het lijkt een beetje op de situatie in de tango waar je als leider een volger kunt hebben die je perfect volgt, die je zo goed aanvoelt dat het lijkt alsof ze je intentie al begrepen heeft voordat dat je hem hebt aangegeven. Dat lijkt ideaal, maar het is uitermate saai, en het voelt heel onderbonden. Een tango wordt pas interessant als de volger, vaak op onnavolgbare typisch vrouwelijke wijze haar stempel op de dans weet te drukken. Dan ontstaat er echt verbinding.

Het vereist heel veel moed, zelfbeheersing en kwetsbaar durven zijn om kanten van jezelf waarvan je vermoed dat ze de ander onwelgevallig zijn of geheime seksuele wensen op een constructieve manier kenbaar te maken.
Vooral als het om aspecten van onszelf gaat waar we zelf geen vrede mee hebben. Dat kan alleen als we zelf die onvrede kunnen dragen, als we niet bang zijn voor de afkeuring van de ander. Van ons zelf houden betekent dan niet dat we onze donkere kanten goed praten. Het betekent wèl dat we ze helemaal onder ogen zien, er de volledige verantwoordelijkheid voor nemen, serieus proberen de groeimogelijkheid die in die donkere kanten besloten ligt te benutten, en er met compassie naar kijken. Dan bereik je echte autonomie, dan ben je niet meer afhankelijk van de goedkeuring van je partner.
We kunnen van de ander niet verlangen dat hij of zij iets goedkeurt wat we zelf afkeuren. We mogen wel een verlangen naar compassie hebben.

Onbewust denken we veelal toch dat we er eigenlijk al wel zijn als we eenmaal een relatie hebben. Er is dan iemand anders die van ons houdt, zodat we het zelf niet meer hoeven doen. Maar dan begint pas het echte, waanzinnig spannende avontuur van het samen met een ander jezelf en ook die ander steeds dieper leren kennen. In principe kun je de ander nooit helemaal leren kennen, dus deze weg is goed genoeg voor een levenslang avontuur, met een steeds diepere intimiteit. Of in de woorden van Horatio Ferrer in zijn tango Balada para un loco (de Balada van een gek): "Open je hart voor de liefde zodat we samen op zoek kunnen gaan naar het volstrekt krankzinnige avontuur van het compleet herboren worden."

Om de bovenstaande gedachtengang goed te kunnen uitleggen zijn eigenlijk veel meer woorden nodig dan in een blog betamelijk zijn. De boeken van David Schnarch zijn min of meer van deze visie doortrokken. Een eerste kennismaking daarmee kan zijn een Nederlands uittreksel van zijn laatste boek Intimacy and Desire

Breng dit blog onder de aandacht van een vriend

Geef een reactie

* verplicht veld